e-Księgarnia Wydawnictwa Naukowego SILVA RERUM

Maria Gołda-Sobczak: Krym jako przedmiot sporu ukraińsko-rosyjskiego

Dla wersji drukowanej:
Koszt przesyłki kurierskiej: 20 zł
Czas realizacji: 2-3 dni robocze
Przy zamówieniu od 6 egz. jednego tytułu oferujemy rabat w wysokości 40% ceny regularnej. Rabat zostanie naliczony automatycznie po dodaniu pozycji do koszyka.

ISBN: 978-83-64447-72-3
Wydanie II /poprawione i zmienione/

Stron 398
Książka dostępna również w wersji drukowanej – zakładka – e-księgarnia

Pobierz plik e-booka i korzystaj zgodnie z prawem – Krym II – e-book fin

Autor (kliknij w nazwisko, aby przejść do biografii): Kategorie: , , , , , Tagi: , ,

Meet The Author

Recenzenci:
Prof. zw. dr hab. Jerzy Menkes (SGH)
Prof. zw. dr hab. Stanisław Wójcik (KUL)

Spis treści

Wstęp ………………………………………………………………………………………………. 9
Rozdział I
Półwysep Krymski przed zajęciem jego obszaru przez Tatarów.
Osadnictwo i związki polityczne …………………………………………………………. 19
Rozdział II
Chanat Krymski ………………………………………………………………………………… 37
1. Najazd Tatarów na Krym. Początki państwowości ……………………… 37
2. Etnogeneza Tatarów ………………………………………………………………. 42
3. Krym pod władzą dynastii Girejów …………………………………………… 45
4. Ustrój polityczny Chanatu Krymskiego. Forma rządów ……………….. 57
5. Polityka zagraniczna Chanatu ………………………………………………….. 61
6. Demografia …………………………………………………………………………… 77
7. Gospodarka Krymu ………………………………………………………………… 84
Rozdział III
Krym pod władzą carów rosyjskich …………………………………………………….. 87
1. Wojny Rosji z Chanatem Krymskim u schyłku XVII w. i XVIII w. ……. 87
2. Aneksja Krymu w okresie rządów Katarzyny II …………………………… 95
3. Zmiany demograficzne. Straty materialne i ekonomiczne
Tatarów ………………………………………………………………………………….. 103
4. Odrodzenie narodowe Tatarów ……………………………………………… 108
5. Krym w literaturze i sztuce rosyjskiej jako mityczna Arkadia …….. 112
6. Stereotyp Tatara ………………………………………………………………….. 118
Rozdział IV
Krym pod władzą radziecką ……………………………………………………………… 129
1. Próby odrodzenia państwowości krymskotatarskiej …………………. 129
2. Rządy Macieja Sulejmana Sulkiewicza. Zdobycie Krymu
przez bolszewików …………………………………………………………………… 137
3. Krymska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka ……… 141
4. Krym w okresie II Wojny Światowej. Wysiedlenia Tatarów ……….. 143
Rozdział V
Próby powrotu Tatarów na Krym ……………………………………………………… 150
1. Walka Tatarów krymskich o przetrwanie narodowe.
Repatriacja ……………………………………………………………………………… 150
2. Próby odbudowy tkanki społecznej mniejszości tatarskiej
na Krymie ……………………………………………………………………………….. 154
3. Rozpad Związku Radzieckiego i skutki tego procesu
dla Tatarów …………………………………………………………………………….. 156
4. Status języka ukraińskiego …………………………………………………….. 163
5. Roszczenia terytorialne Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy ……… 169
6. Problem Floty Czarnomorskiej ……………………………………………….. 183
Rozdział VI
Tło polityczne zajęcia Krymu przez Federację Rosyjską ………………………. 192
1. Memorandum budapesztańskie …………………………………………….. 192
2. Stosunek Federacji Rosyjskiej do zmian politycznych
na Krymie ……………………………………………………………………………….. 196
3. Problem referendum ……………………………………………………………. 200
4. Przyłączenie Krymu do Federacji Rosyjskiej …………………………….. 209
5. Reakcja Ukrainy i państw zachodnich na aneksję Krymu
przez Federację Rosyjską ………………………………………………………….. 214
6. Zajęcie Krymu przez Federację Rosyjską w optyce koncepcji
kategorii interesu …………………………………………………………………….. 226
Rozdział VII
Suwerenność czy prawo do samostanowienia ……………………………………. 237
1. Zasada samostanowienia narodów jako parawan aneksji …………. 237
2. Zasada integralności terytorialnej a prawo do secesji ……………….. 256
Rozdział VIII
Konsekwencje zajęcia Krymu przez Federację Rosyjską ………………………. 266
Zakończenie …………………………………………………………………………………… 275
Aneks ……………………………………………………………………………………………. 280
1. Opis Krymu ………………………………………………………………………….. 280
2. Memorandum Budapesztańskie …………………………………………….. 285
3. Uchwała Rady Najwyższej Federacji Rosyjskiej z 21 maja 1992 r.
o ocenie prawnej wyższych organów władzy państwowej Rosyjskiej
Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Radzieckiej o zmianie
statusu Krymu …………………………………………………………………………. 288
4. Porozumienie między Ukrainą i Federacją Rosyjską w kwestii
formowania Marynarki Wojennej na bazie Floty Czarnomorskiej
Jałta – 3.08.1992………………………………………………………………………. 289
5. Porozumienie między Ukrainą i Federacją Rosyjską w sprawie
podziału Floty Czarnomorskiej z 23 czerwca 1992 r. …………………….. 291
6. Ugoda między Federacją Rosyjską a Ukrainą w sprawie Floty
Czarnomorskiej z 9 czerwca 1995 r. ………………………………………….. 293
7. Ustawa Federalna Federacji Rosyjskiej o zaprzestaniu podziału
Floty Czarnomorskiej z 23 października 1996 r. …………………………… 297
8. Porozumienie między Ukrainą i Federacją Rosyjską o podziale
Floty Czarnomorskiej 8 sierpnia 1997 r. ……………………………………… 298
9. Porozumienie między rządem Ukrainy i rządem Federacji
Rosyjskiej o wzajemnych rozliczeniach finansowych, związanych
ze stacjonowaniem Floty Czarnomorskiej Federacji Rosyjskiej
na terytorium Ukrainy z 28 maja 1997 r. …………………………………….. 304
10. Porozumienie między Ukrainą i Federacją Rosyjską o statusie
i zasadach stacjonowania Floty Czarnomorskiej Federacji
Rosyjskiej na terytorium Ukrainy z 28 maja 1997 r. …………………….. 309
11. Porozumienie między Federacją Rosyjską i Ukrainą o statusie
i warunkach stacjonowania Floty Czarnomorskiej Federacji
Rosyjskiej na terytorium Ukrainy z 8 sierpnia 1997 r. …………………… 315
12. Porozumienie między Ukrainą i Federacją Rosyjską dotyczącą
stacjonowania Floty Czarnomorskiej na terytorium Ukrainy
z 27 kwietnia 2010 r. ………………………………………………………………… 322
13. Traktat o przyjaźni, współpracy i partnerstwie między
Federacją Rosyjską a Ukrainą 28 maja 1997 r. …………………………….. 330
14. Porozumienie między Ukrainą i Federacją Rosyjską
o demarkacji ukraińsko-rosyjskiej granicy państwowej ……………….. 339
15. Umowa między Ukrainą i Federacją Rosyjską o wykorzystaniu
Morza Azowskiego i Cieśniny Kerczeńskiej ………………………………….. 341
16. Poczet chanów krymskich ……………………………………………………. 342
Bibliografia …………………………………………………………………………………….. 345
Źródła …………………………………………………………………………………….. 345
Materiały ……………………………………………………………………………….. 349
Literatura ……………………………………………………………………………….. 352
Publicystyka ……………………………………………………………………………. 391

Wstęp

Wybuch konfliktu między Federacją Rosyjską a Ukrainą, którego przedmiotem był Krym, w gruncie rzeczy zaskoczył opinię publiczną zarówno w Polsce, jak i w krajach Europy Zachodniej. Lata propagandy radzieckiej spowodowały, że obszar byłego Związku Radzieckiego, a szczególnie jego europejską część: Białoruś i Ukrainę, postrzegano jako swoisty monolit. Orientowano się, że ludność jego części składowych posługuje się wprawdzie różnymi językami, ale niezwykle zbliżonymi, przy czym istniało i istnieje mocno ugruntowane, i w gruncie rzeczy słuszne przekonanie, że język rosyjski pełni rolę integrującą, a jego znajomość jest powszechna.

Właśnie język, i w pewnym stopniu religia prawosławna, uważane były za czynniki spajające wspomniane trzy państwa słowiańskie. Nawet interesujący się współczesną polityką, jeżdżący w celach naukowych bądź chociażby turystycznie do Rosji, bądź na Ukrainę, zdawali się nie tylko w czasach radzieckich, ale i długi czas po rozpadzie b. ZSRR nie dostrzegać narastającej wrogości między ludnością Federacji Rosyjskiej i Ukrainy. Podnoszono, że ukraińskie elity polityczne są w wysokim stopniu zrusyfikowane, żeby nie powiedzieć zsowietyzowane, a język ukraiński nie jest używany w obiegu powszechnym, a ma charakter „prywatnego narzędzia komunikacji”. Stwierdzano przy tym co najwyżej, iż ewentualna niechęć między Ukraińcami a mieszkańcami Federacji Rosyjskiej może mieć podłoże natury gospodarczej i wynikać z zazdrości Ukraińców o powodzenie gospodarcze rosyjskiego sąsiada.

U podstaw takiego stanowiska niewątpliwie leżało niedostrzeganie historii jako trzeciego elementu, budującego świadomość narodową obok języka i religii. Było to w dużym stopniu uwarunkowane specyficznie polskim spojrzeniem na historię, spychaną w programach szkolnych na daleki margines, wykładaną z pominięciem wielu ważnych, aczkolwiek kontrowersyjnych wydarzeń. Dopiero w ostatnich miesiącach, już po wybuchu konfliktu o Krym, opublikowana została niezmiernie cenna, ale znana tylko w gronie specjalistów praca Marty Studennej-Skrukwy, w której zwrócono uwagę na poszukiwanie historycznej legitymizacji tożsamości narodowej na Ukrainie i regionalne koncepcje historii Ukrainy prezentowane w Donbasie i Galicji. Niewątpliwie ma przy tym rację Stephan Shulman, stwierdzając, że współczesne państwo ukraińskie stanowi pole rywalizacji dwóch wersji tożsamości.

/Fragment/

Literatura

Pobierz bibliografię – Literatura